Muzeum Narodowe we Wrocławiu i OddziałyWystawy w 2023

1.

Otto Piene. Gwiazdy

[Wydarzenie muzealne roku 2023]

22.01–25.06.2023

Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej, Oddział MNWr

Kuratorka wystawy: Iwona Dorota Bigos

Pierwsza w Polsce indywidualna wystawa prac Ottona Piene – światowej sławy niemiecko-amerykańskiego artysty, jednego z założycieli „grupy” ZERO. Pokazane zostaną jego słynne rzeźby powietrzne „Długie gwiazdy” (2014) oraz instalacja świetlna „Praska przestrzeń światła” (2002/2017).

Jako artysta Piene zrezygnował z tradycyjnego malarstwa, aby tworzyć dzieła ze światła, ognia i ruchu. Współpracował z naukowcami i inżynierami i wykorzystywał w swojej twórczości najnowsze technologie.

„Długie gwiazdy” (Langen Stars) to rzeźby, które pod wpływem napompowywania lub upuszczania powietrza unoszą się i zapadają, poruszając się w hipnotyzującym rytmie. Sprawiają wrażenie niemal żywych istot, które przyciągają odbiorcę, zachęcając do interakcji.

Instalacja „Praska przestrzeń światła” (Light Room Praque) złożona jest ze świetlistych punktów i kształtów, wyłaniających się z ciemności, obracających się i poruszających we wszystkich kierunkach. Ulotne świetlne efekty krążą po misternych orbitach, wzbudzając zarazem strach, zaciekawienie i fascynację.

2.

Precjoza wrocławskich bractw strzeleckich

24.01–7.05.2023

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kuratorzy wystawy: dr Robert Heś, Jacek Witecki

Jednemu z najciekawszych i najcenniejszych zespołów zabytków, jaki przechowywany był do II wojny światowej we wrocławskich zbiorach muzealnych, poświęcona będzie ta wystawa. Pokazane zostaną zachowane dzieła z kolekcji złotniczej należącej do dawnych wrocławskich bractw strzeleckich.

Wystawa jest częścią projektu opracowania zabytkowej spuścizny wrocławskich organizacji strzeleckich, które w ciągu wieków istnienia zgromadziły obszerny zasób obiektów, przede wszystkim dzieł złotniczych. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty dawnej kolekcji, wśród których były dzieła wybitnych złotników wrocławskich, takich jak Christian Mentzel, Veit Koch, Joachim Hiller czy Hans Hocke, oraz norymberskich jak Hans Weber czy David Lauer. Na wystawie pokazane zostaną dzieła ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Miejskiego Wrocławia oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. Będą to m.in. dary cesarskie, patrycjuszowskie oraz klejnoty upamiętniające „królów” wrocławskich strzelców i unikalne monety wybijane z okazji zawodów strzeleckich.

Wystawie będzie towarzyszyła publikacja pod redakcją dr. hab. Piotra Oszczanowskiego.

3.

Twarzą w twarz

25.02–4.06.2023

Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej, Oddział MNWr

Kuratorki wystawy: Iwona Dorota Bigos & Małgorzata Micuła

Wystawa podejmuje temat ludzkiej twarzy jako najłatwiej rozpoznawalnego, najbardziej wyeksponowanego i tym samym najbardziej wrażliwego elementu ciała człowieka. Jest to temat niezwykle aktualny w dobie rozwiniętej cyfryzacji, z rosnącą rolą sztucznej inteligencji w przestrzeni publicznej, w której twarz staje się najważniejszym czynnikiem identyfikacji osobniczej. Wystawa będzie miała charakter krytycznego namysłu nad kondycją współczesności i zależności ludzi od technologii cyfrowych.

Publiczności udostępnione zostaną prace polskich i zagranicznych artystów, z których większość to twórcy aktywni i dobrze rozpoznani na światowej scenie artystycznej. Oprócz realizacji takich autorów jak Omer Fast, Kader Attia, Katarzyna Kozyra czy Krzysztof Wodiczko znajdą się również prace Cindy Sherman oraz Gillian Wearing pochodzące z kolekcji brytyjskiego Tate Modern.

Wystawie towarzyszyć będzie katalog.

4.

Pisanki i palmy wielkanocne

14.03–30.03.2023 (1.04 – kiermasz)

Muzeum Etnograficzne, Oddział MNWr

Kuratorka wystawy: Agnieszka Szepetiuk-Barańska

Pisanki, palmy, stroiki, kartki świąteczne, baranki z ciasta i gliny, papierowe kwiaty, drewniane i ceramiczne ptaki to niektóre z eksponatów składających się na doroczną wystawę wielkanocną. Autorami pokazywanych prac są współcześni twórcy z terenu Dolnego Śląska i Opolszczyzny.

Zaprezentowane zostaną pisanki zdobione różnymi technikami, takimi jak batikowa, rytownicza i aplikacyjna. Będą m.in. jajka oklejane miniaturowymi wycinankami, rdzeniem sitowia, opolskie „kroszonki” oraz wykonane na motywach huculskich, suwalskich czy rzeszowskich. Wystawa to także ważne doświadczenie badawcze i antropologiczne i okazja do przyjrzenia się rozwojowi technik zdobienia jaj, ich zmianom, kierunkom i artystycznym modom, którym podlegają.

5.

Moda stanu wojennego

18.04–30.07.2023

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kuratorki wystawy: dr Małgorzata Możdżyńska-Nawotka (MNWr),

Maria Duffek-Bartoszewska

Swetry z „wełny kowarskiej”, sukienki z farbowanej tetry, płaszcze zdobione barwnymi aplikacjami, ręcznie tkane kurtki i inne ubrania noszone przez Polki i Polaków w trudnym okresie stanu wojennego można będzie zobaczyć na pierwszej w Polsce wystawie poświęconej temu tematowi. Pokazane zostaną prace projektantek-amatorek oraz ubrania zaprojektowane przez profesjonalnych twórców, jak Jerzy Antkowiak, Grażyna Hase, Barbara Hoff.

Kryzys gospodarczy lat 80. XX w. spowodował praktyczne załamanie przemysłu i rynku odzieżowego w Polsce. Ciekawym zjawiskiem tego okresu jest odzież projektowana i wykonywana samodzielnie przez Polki. Kompensowały one materialne niedobory obfitością inspiracji, inwencją i osobistym zaangażowaniem, szarość i bylejakość otaczającej rzeczywistości kontestowały barwnością, humorem i fantazją. Odnosiły się do aktualnej zachodniej mody, czerpały z nurtu „sztuki do noszenia” oraz stylu boho. Te ubrania są świadectwem pewnego określonego momentu historii, ale w swojej opartej na recyclingu materialności oraz eklektycznej i indywidualistycznej estetyce pozostają zaskakująco nowoczesne.

Wystawie towarzyszyć będzie katalog.

6.

Nie zapomnisz.

Pamięć, pamiątka, pamiętnik

13.05 [Noc Muzeów] – 8.10.2023

Muzeum Etnograficzne, Oddział MNWr

Kuratorka wystawy: Elżbieta Berendt & zespół ME

Wystawa „Nie zapomnisz” poświęcona będzie rzeczom, zapisom i znakom o charakterze pamiątkowym. Powołane do istnienia w celu podkreślenia wyjątkowości dokumentowanej przez siebie sytuacji, dla zatrzymania czasu, wywoływania wspomnień, zapamiętania ulotnych emocji, uhonorowania ludzi i zdarzeń. Rzeczy zabytkowe pokazane zostaną obok przedmiotów współczesnych. Trzon ekspozycji stanowić będą eksponaty, które sytuują się w ludycznej i popularnej warstwie kultury, ale jako kontrapunkt dla nich wprowadzone zostaną pojedyncze przedmioty związane z elitarnymi nurtami.

Wystawa, która z założenia będzie dokonanym przez kuratorkę, autorskim wyborem „pamiątek”, ma zachęcać do refleksji i pozostawiać pole do dopowiedzenia przedstawionych propozycji przez zwiedzających.

7.

Tłoki pieczęci gminnych wolnego państwa żmigrodzkiego

30.05–27.08.2023

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kurator wystawy: Artur Hryniewicz

Pokazane zostaną niezwykłe tłoki pieczęci sądowych z terenu dawnego wolnego stanowego państwa żmigrodzkiego, należącego od 1641 roku do rodziny Hatzfeldów.

Silny związek formalny ich przedstawień napieczętnych z walorami przyrodniczymi Doliny Baryczy zdecydowanie wyodrębnia ten zespół zabytków sfragistycznych spośród ogromnej liczby pieczęci wiejskich z przedstawieniami Temidy, patronów lokalnych kościołów czy najróżnorodniejszych narzędzi rolniczych. Prezentacja obejmować będzie kilkadziesiąt tłoków z XVIII w., na których widnieją m.in. wizerunki ryb, czapli i bocianów. Pieczęcie te najpierw trafiły do Archiwum Państwowego we Wrocławiu (w 1824 r.), a następnie do zbiorów Muzeum Starożytności Śląskich (w 1893 r.). Niektóre z matryc zaprezentowanych tłoków wykazują stan połowicznego lub nieomalże całkowitego zużycia, co najlepiej świadczy o skali ich urzędniczej przydatności.

8.

Intrygujące!

3.06–29.10.2023

Muzeum Etnograficzne, Oddział MNWr

Kuratorka wystawy: Hanna Golla

„Intrygujące!” to cykl składający się z niezwykle ciekawych tekstów napisanych przez pracowników Muzeum Narodowego we Wrocławiu, zamieszczanych cyklicznie na stronie internetowej mnwr.pl od sierpnia 2018 r. Większość z muzealnych odkryć, ciekawostek i sensacji, o jakich te teksty mówią, uwzględniono również w jubileuszowym wydawnictwie, poświęconym temu tematowi.

A sama wystawa, pod takim także tytułem, zorganizowana w Muzeum Etnograficznym, właśnie do tego cyklu będzie bezpośrednio nawiązywać. Zaprezentowane zostaną zabytki tylko ze zbiorów Muzeum Etnograficznego, te, które wcześniej opisano w ramach „Intrygujących!”. Zwiedzający zobaczą: obrazy i rzeźby twórców nieprofesjonalnych, huculiana (ceramika oraz wyroby z drewna i metalu), artefakty związane z piernikarstwem i drukowaniem tzw. blaudruków, instrumenty muzyczne, szopki, elementy strojów tradycyjnych, makatki oraz ozdoby wykonane z włosów. Wśród pokazywanych eksponatów znajdą się również takie, które nigdy dotąd nie opuściły magazynu i wystawione zostaną po raz pierwszy.

Wystawie towarzyszyć będzie książka „Intrygujące!” wydana z okazji 75-lecia Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

9.

Barokowi herosi.

Wrocławskie rzeźby Johanna Georga Urbansky’ego z lat 20. XVIII w.

13.06–29.10.2023

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kuratorzy wystawy: Piotr Oszczanowski & Barbara Andruszkiewicz

Przypomniane zostaną dwie imponujące realizacje rzeźbiarskie wykształconego w Pradze, a aktywnego we Wrocławiu w pierwszej tercji XVIII w. rzeźbiarza Johanna Georga Urbansky’ego. Dzieła stworzone zostały niemal równocześnie dla najważniejszych świątyń dwóch wyznań dominujących w stolicy Śląska – katolickiej katedry pw. św. Jana Chrzciciela oraz luterańskiego kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu.

Są to stojące na balustradzie w prezbiterium wrocławskiej katedry naturalnej wielkości figury czterech Ojców Kościoła – świętych Ambrożego, Augustyna, Grzegorza i Hieronima – będące dziełami wysokiej klasy, cechującymi się dużą ekspresją, a jednocześnie elegancją i wyrafinowaniem. Zespół ten szczęśliwie przetrwał II wojnę światową, obecnie jest jednak podzielony między Wrocław a Stężycę w województwie lubelskim.

Drugim dziełem jest (a raczej był) będący niegdyś ozdobą kościoła św. Marii Magdaleny prospekt organowy, który został rozebrany pod koniec XIX w., część zaś elementów jego rzeźbiarskiej dekoracji przekazano do dawnego wrocławskiego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności. Choć zachowany w szczątkowym stanie, wciąż daje pojęcie o rozmachu przedsięwzięcia i kunszcie artysty.

10.

Szaleństwo rokoka!

Fascynacja rokokiem na Śląsku (XVIII–XXI w.)

13.07.2023–14.01.2024

Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej, Oddział MNWr

Zespół Kuratorski MNWr & koordynator: Piotr Oszczanowski

To pierwsza w historii muzealnictwa próba zaprezentowania do tej pory niedostrzeganego, niedocenianego i pomijanego zjawiska w sztuce regionu. To także demonstracja zmian stylistycznych, które miały miejsce na Śląsku w drugiej połowie XVIII w., również ponownego zafascynowania nimi na przełomie XIX i XX w., a wreszcie szukania odpowiedzi na pytanie, czy ta stylistyka interesuje i fascynuje współczesnych?

Sztuka rokoka na Śląsku, na jego historycznym obszarze obejmującym także tereny znajdujące się dzisiaj w Czechach, była pochodną zmian politycznych, jakie nastąpiły w tej części Europy w połowie XVIII w. Skutki trzech wojen śląskich (1740–1763) doprowadziły do przejścia Śląska pod panowanie pruskie

Rokoko wyrażało się bogactwem nowej, oryginalnej ornamentyki idącej w parze z usubtelnieniem wyrobów, nadawaniu im mniejszych rozmiarów, bardziej intymnych, wyrafinowanych, przytulnych i gabinetowych. Wyobraźnię artystów wypełniają fantazyjne rocaille, mające jakoby swoim kształtem przypominać muszle, ale zbudowane także z elementów tzw. kogucich grzebieni, postrzępionych i rozchwianych morskich fal, ślimaków, korali „skrzydeł nietoperza”, pierzastych wici roślinnych, subtelnych dekoracji kwiatowych i kratki regencyjnej.

Zaprezentowane zostaną: malarstwo, rzeźba, a także ubiory i akcesoria mody. Eksponaty pochodzą z polskich, czeskich i niemieckich muzeów oraz kościołów.

Wystawie będzie towarzyszył katalog.

11.

Szklane życiorysy.

Polskie projektantki szkła (1945–2020)

3.10.2023–14.01.2024

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kuratorka wystawy: dr Barbara Banaś

Wielka wystawa prezentująca twórczość polskich designerek szkła, tworzących w ciągu ostatnich 75 lat. Ich aktywność zawodowa – niezwykle bogata, ale niemal nieznana – świadczy o niebagatelnej roli, jaką odegrały w historii wzornictwa ostatnich dekad. Kobiety-projektantki pozostawały na ogół w cieniu swoich kolegów, rzadko pełniły funkcje kierownicze w ośrodkach wzorcujących.

Wśród bohaterek wystawy znajdą się pionierki powojennego projektowania szkła: Halina Jastrzębowska-Sigmund i Wanda Zawidzka-Manteuffel. Kolejne pokolenie to pierwsze absolwentki Katedry Szkła PWSSP we Wrocławiu, m.in. Regina Włodarczyk-Puchała, Eryka Trzewki-Drost, Barbara Urbańska-Miszczyk i Stanisława Paczos.

Z pokolenia rozpoczynającego swą aktywność zawodową w latach 60. i 70. XX w. na wystawie przedstawione zostaną prace Janiny Węcewicz-Macek, Marii Słaboń-Kapy, Barbary Kaczmarek-Górskiej, Ewy Gerczuk-Moskaluk i Lucyny Pijaczewskiej. Prezentację zamykają prace projektantek działających po transformacji 1989 r., m.in. Małgorzaty Dajewskiej, Katarzyny Hałas, Agnieszki Leśniak, Agnieszki Bar i Aleksandry Kujawskiej.

Szklane życiorysy będą też opowieścią i zapisem historii zmieniających się oczekiwań odbiorców, podlegającej nieustannym transformacjom sferze życia domowego i społecznego, która wraz z reorientacją potrzeb i rytuałów wpływa na ikonosferę wnętrz prywatnych i publicznych i na ostateczny kształt przedmiotów. Wystawie będzie towarzyszył katalog.

12.

Skarb Średzki.

Bankierzy króla

3.10–29.12.2023

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kurator wystawy: Jacek Witecki

Coroczna ekspozycja bezcennych zabytków, tworzących odkryty w latach 80. XX w. w Środzie Śląskiej, tzw. Skarb Średzki. Składają się na niego średniowieczne klejnoty i precjoza pochodzące z dworu Karola IV w Pradze i oddane w zastaw średzkim Żydom, którzy udzielili pożyczki królowi. Wystawa prezentująca w każdej odsłonie inne zagadnienia związane z historią skarbu, tym razem poświęcona będzie dziejom średzkiej społeczności żydowskiej i jej kontaktom z dworem królewskim. Przybliży ona intrygujące kwestie związane z okolicznościami, w jakich bezcenne zabytki, wśród których jest XIV-wieczna kobieca korona ślubna, trafiły na Śląsk i ukryte w zamurowanej piwnicy czekały ponad pięćset lat na swe odkrycie.

13.

Zaklinacze czasu.

Kolędniczy teatr obrzędowy

25.11.2023–4.02.2024

Muzeum Etnograficzne, Oddział MNWr

Kuratorka wystawy: Dorota Jasnowska

Wystawa opowiadać będzie o widowiskowych formach kolędowania praktykowanych w okresie bożonarodzeniowym nie tylko w różnych regionach Polski, ale całej Europy. Reżyserami, aktorami, a jednocześnie scenografami tego swoistego teatru ludowego byli członkowie lokalnych społeczności.

Na ekspozycji zaprezentowane zostaną pochody kolędnicze przede wszystkim z Dolnego Śląska, ale także z Małopolski, Śląska Górnego i Opolskiego. Będą to kolędnicy chodzący z symbolizującymi siłę, zdrowie i płodność maszkarami zwierzęcymi (między innymi z turoniem, kozą, niedźwiedziem), z gwiazdą, szopką oraz grupy odgrywające tzw. widowiska herodowe.

Wystawę wzbogacą fotografie, zapisy dźwiękowe, filmowe oraz wywiady z kolędnikami – zaczerpnięte z materiałów dokumentujących badania nad tą formą obrzędowości, prowadzone między innymi przez pracowników Muzeum Etnograficznego na przełomie lat 60. i 70. XX w.

Zabytki ze zbiorów: Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Śląska Opolskiego, Muzeum Wsi Opolskiej, Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu, Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie.

14.

Śląska ars moriendi.

Średniowieczne metalowe płyty nagrobne

28.11.2023–24.03.2024

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kuratorzy wystawy: Agata Stasińska (MNWr),

Mateusz Tomyślak (ASP w Krakowie)

Związane ze średniowiecznym Śląskiem wyjątkowe metalowe płyty nagrobne oraz pochodzące z nich aplikacje po raz pierwszy pokazane zostaną na wystawie muzealnej. Wśród prezentowanych obiektów zajdą się m.in. biskupie pyty nagrobne z wrocławskiej katedry pw. św. Jana Chrzciciela oraz konserwowana w latach 2020–2021 płyta nagrobną księcia Wacława żagańskiego z kościoła pw. św. Barbary we Wrocławiu ze zbiorów MNWr.

Celem kuratorów jest również zaprezentowanie problematyki technologicznej i konserwatorskiej – ekspozycję poprzedzą odpowiednie w tym zakresie prace i badania. Istotną częścią planowanej wystawy będzie również próba uchwycenia i przedstawienia różnych aspektów kultury średniowiecznej związanych z podejściem ówczesnych do tematu śmierci i okazywanych wobec niej postaw.

Kwestii tej posłużą zarówno zasygnalizowane już w tytule wystawy poradniki ars moriendi, jak też obiekty związane z prywatną dewocją oraz rolą świętych patronów w życiu wiernych.

15.

50 na 50.

Jubileusz 50-lecia Działu Sztuki Wydawniczej
Muzeum Narodowego we Wrocławiu

12.12.2023–31.03.2024

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Gmach Główny

Kurator wystawy: Jakub Maciej Łubocki

12 grudnia 1973 r. oficjalnie utworzono Dział Sztuki Wydawniczej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. 50-ta rocznica jego funkcjonowania lat jego to doskonała okazja, by przyjrzeć się, jak w tym okresie sztuka wydawnicza współtworzyła wrocławskie i polskie muzealnictwo. Zaprezentowane zostaną zbiory, ich historia, przypomniane zostaną dawne wystawy i pracujący w dziale kustosze. Zwiedzający zobaczą m.in. wspaniały dar Jana Kuglina, dowiedzą się o planowanych kierunkach rozwoju. Ekspozycja jedynej kolekcji sztuki wydawniczej w Polsce ma na celu uwrażliwić na jej nieoczywiste piękno oraz pokazać działalność muzealniczą jako pracę pożyteczną, satysfakcjonują i ważną.

16.

Najpiękniejsza szopka betlejemska 2023

grudzień 2023 – styczeń 2024

Muzeum Etnograficzne, Oddział MNWr

Kuratorki wystawy: Joanna Kurbiel (ME),

Klara Kołakowska (MDK „Śródmieście”)

Kilkadziesiąt szopek betlejemskich nagrodzonych w Wojewódzkim Konkursie Rzeźbiarskim „Najpiękniejsza Szopka Betlejemska 2023” pokazanych zostanie na tej wystawie.

Organizatorem konkursu jest Galeria Twórczości Plastycznej Młodych działająca w MDK „Śródmieście”. Co roku młodzież ze szkół Dolnego Śląska mierzy się z tematem, proponując różnorodne i często zaskakujące pomysły interpretacyjne przedstawienia miejsca Narodzenia Pańskiego. Szopki wykonane są z różnych materiałów i w różnych technikach: ceramiczne, ze szkła, tektury, plasteliny, materiałów naturalnych jak drewno, liście, kora, mech, kamienie, ale także z chleba, makaronu, ciastek oraz z wszelkiego rodzaju materiałów recyklingowych, jak np. butelki czy płyty CD. Wyobraźnia twórców jest nieograniczona, co przyczynia się do powstania nadzwyczajnych prac.